Op mijn blog kook ik zonder pakjes en zakjes, maar des te meer met specerijen en smaakmakers. Daarom krijg ik nog weleens de vraag welke specerijen nu echt onmisbaar zijn in de keuken. Dat is natuurlijk voor iedereen weer een beetje anders, maar in dit artikel zal ik aangeven welke specerijen (naar mijn idee) echt in je basisvoorraad thuis horen, wat ‘leuke uitbreidingen’ zijn en welke specerijen je voor een specifieke keuken nodig hebt. Ik word door Renko weleens het ‘kruidenvrouwtje’ genoemd en het klopt inderdaad dat ik dol ben op specerijen. Ik heb wel 50 soorten in de kast staan denk ik. Maar schrik niet, dat is niet nodig hoor!
Nog even een tip vooraf. In de supermarkt verkopen ze specerijen in vrij kleine potjes voor een hoog bedrag. Het is veel goedkoper om je specerijen op de markt te kopen of via internet. Dat kan gerust 3x zo goedkoop zijn! Ik ben zelf fan van de website www.pit-pit.com en ik doe hier ongeveer 2x per jaar een bestelling om mijn voorraad specerijen weer aan te vullen. Ik krijg er trouwens niet voor betaald om dit op te schrijven hoor, het is gewoon een tip van mijn kant 😉
Behalve over specerijen zal ik in dit artikel ook schrijven over een goede basisvoorraad andere smaakmakers. Denk hierbij aan alles uit een potje of een flesje, zoals sojasaus, mosterd of sambal.
Specerijen
Onder specerijen versta ik hier alle gedroogde en lang houdbare specerijen. Daarnaast heb je ook nog verse kruiden die een belangrijke smaakmaker zijn in de keuken, zoals basilicum, koriander of peterselie. Deze koop je altijd vers (of plant je in de tuin!) voor je gerecht.
Goed, welke specerijen moet je echt in je keukenkastje hebben staan?
Basis: zeezout, zwarte peper, kaneel, paprikapoeder, chilipoeder of cayennepeper, komijn, koriander, kurkuma, gember, kerrie, oregano, laurierblad (stoofpotjes)
NB: komijn en koriander zie je ook vaak als hele specerijen als komijnzaad en korianderzaad. In de meeste recepten gebruik je de gemalen variant, je kunt het hele zaad in een recept ook vaak vervangen door de gemalen versie. Andersom kun je natuurlijk het hele zaad altijd fijnvijzelen tot poeder. Het is dus maar net wat je zelf handig vindt om in huis te hebben.
Uitgebreider:Â witte peper, nootmuskaat (alhoewel voor sommigen echt een ‘basic’, gebruik ik het beperkt), kardemompeulen, gerookt paprikapoeder, hele kruidnagel, tijm, saffraan, piment
Specifiek voor bepaalde keukens:
- Arabisch: za’atar, sumak, baharat
- Marokkaans: ras-el-hanout
- Chinees: vijfkruidenpoeder (five spices), Sichuan peper
- Surinaams: Surinaamse masala
- Indiaas: garam masala, mosterdzaad, fenegriekzaad (gebruik ik in de praktijk bijna nooit)
- Indonesisch: laos (kan ook vers)
- Mexicaans: uienpoeder, knoflookpoeder (als ingrediënt in je zelfgemaakte Mexicaanse kruidenmix, in andere gerechten kies ik altijd voor verse uien en knoflook.)
- Turks: pul biber (eenvoudig te vervangen door chilipoeder)
- Nederlands: koek- of speculaaskruiden (in zoete gerechten)
- Italiaans: Italiaanse kruiden
Deze specerijen hebben vaak een hele typische smaak die er ook voor zorgt dat het gerecht echt authentiek smaakt. Weeg hierin af wat je voor jezelf ook echt gebruikt: kook je 1x per jaar Surinaamse roti dan is het wellicht zonde om een potje Surinaamse masala aan te schaffen. Vervang het specerij dan door iets soortgelijks, al zul je soms dan wel wat concessies moeten doen aan de (authentieke) smaak.
Voor wie de smaak echt te pakken heeft: nigellazaad, sesamzaad, chipotle, venkelzaad, jeneverbessen (lekker in de zuurkool), karwijzaad, steranijs, …, …
Wellicht valt het je op dat bijvoorbeeld gedroogde peterselie, dille, bieslook etc. niet in mijn lijstje voorkomen. Deze hebben in de gedroogde vorm heel weinig smaak. Koop ze liever vers.
Natuurlijk is deze indeling altijd een beetje persoonlijk. Ben je echt dol op chipotle of venkelzaad, dan behoren ze misschien voor jou wel bij de basis. Dit overzicht kan je misschien een beetje op weg helpen als je door de bomen het bos niet meer ziet. Uiteindelijk ga je je eigen smaakvoorkeuren ontwikkelen en zul je bepaalde specerijen juist heel veel of heel weinig gebruiken. Koop geen specerijen die je bijna nooit gebruikt, want na 1 tot 2 jaar beginnen ze hun smaak wel te verliezen en worden ze langzaam ‘muf’. Hele specerijen zijn vaak wel langer te bewaren. Zet specerijen nooit in direct zonlicht, want dan gaan ze ook snel in kwaliteit achteruit.
overige smaakmakers
Tot zover de specerijen, dan gaan we nu door met de overige smaakmakers. Behalve specerijen zijn er nog meer ingrediënten waarmee je je eten op smaak kunt brengen. Een aantal heb je waarschijnlijk standaard in huis, zoals mayonaise, ketchup en mosterd. Net als bij de specerijen maak ik ook hier weer een indeling in basis, uitbreiding en specifiek voor bepaalde keukens.
Basis: extra vierge olijfolie, (witte/rode wijn)azijn, mayonaise, ketchup, mosterd, sojasaus, sambal (of een andere pittige saus), honing
Uitgebreider: balsamicoazijn, worcestersauce, sesamolie
Specifiek voor bepaalde keukens:
- Thais: rode en groene currypasta, vissaus
- Indonesisch: ketjap, trassie
- Chinees: rijstwijn (Shaoxing wijn)
- Aziatisch: oestersaus, tamarinde (vervang door citroensap), sojabonensaus (zoals miso, chilibonensaus, gochujang of hoisinsaus), sweet chilisaus, palmsuiker
- Arabisch: oranjebloesemwater, granaatappelmelasse, harissa
- Marokkaans: ingelegde citroenen
- Japans: wasabipasta
Natuurlijk zijn er nog veel meer smaakmakers te bedenken, loop maar eens een rondje door een willekeurige toko en je weet niet wat je ziet. Waarschijnlijk weet je van de helft van de potjes niet eens wat het is! Met deze basisvoorraad smaakmakers kom je echter een heel eind en in combinatie met de specerijen kun je een oneindig aantal lekkere gerechten maken.
En dan ben ik nog 1 ding vergeten, geen smaakmaker uit een potje maar wel ontzettend handig: bouillonblokjes. Al hoewel ik fan ben van het op smaak brengen van gerechten met specerijen, is het wel ontzettend handig om een pakje bouillonblokjes in huis te hebben. In combinatie met wat specerijen of smaakmakers, maak je zo in een handomdraai een heerlijke soep of saus. Voor sommigen is dit misschien vloeken in de kerk, maar ik kan niet zonder!
Ben ik volgens jou nog iets vergeten bij de specerijen of de smaakmakers? Laat het hieronder in een reactie weten, daar hebben we allemaal wat aan!
En tot slot nog een laatste tip: heb je een specerij in de kast staan en weet je niet goed wat je ermee kunt maken? Een potje in de koelkast dat maar niet leeg komt? Met de zoekfunctie op mijn blog komen vanzelf alle recepten naar boven met een bepaalde specerij of smaakmaker erin.
