Zweedse gehaktballetjes

Dankzij IKEA zijn de Zweedse gehaktballetjes wereldberoemd geworden. We richten onze huizen massaal in met de meubels van IKEA (ja, ons huis staat er ook vol mee), maar ook de gehaktballetjes slaat volgens mij niemand over bij een bezoek aan IKEA. Ik ben benieuwd of de gemiddelde Zweed ook zo fan is van deze gehaktballetjes. Sinds kort staat er een Scandinavisch kookboek in mijn kast en daaruit blijkt wel hoeveel meer de Scandinavische keuken te bieden heeft. De gehaktballetjes zijn pas het topje van de ijsberg. Gelukkig staat de Scandinavische keuken de laatste jaren volop in de belangstelling, want deze keuken heeft nog veel onontdekte pareltjes. Wat ik zelf zo leuk vind aan de Scandinavische keuken, is de focus op regionale producten. Er wordt gekookt met wat de natuur te bieden heeft.

Met zo’n rijke, onontdekte keuken is het misschien jammer dat ik begin met de oh zo bekende gehaktballetjes. Maar ja, deze zijn wel héél lekker en bovendien stonden ze al jaren op mijn kooklijstje. Dit recept is ook heel geschikt om met kinderen te eten, ik weet zeker dat ze de balletjes heerlijk zullen vinden! Misschien vraag je je af wat deze Zweedse gehaktballetjes nou zo anders maakt dan onze gehaktballen van oma. Allereerst is dat natuurlijk de grootte, maar dat ligt wel erg voor de hand. Een ander opvallend verschil is de structuur van het gehakt. De Zweedse gehaktballetjes zijn veel fijner van structuur en daardoor ook veel compacter. Dit resultaat krijg je door het gehakt fijn te malen in een keukenmachine. Tot slot geeft piment de kenmerkende smaak aan de gehaktballetjes.

Behalve de gehaktballetjes heb je natuurlijk ook nog dat ‘bruine sausje’. Dit is eigenlijk gewoon een simpele roomsaus op basis van de aanbaksels van het gehakt, aangevuld met wat bouillon en melk of room. In mijn recept gebruik ik ook wat worcestersaus voor een extra volle smaak. Tot slot is de vossenbessenjam (lingonberry) natuurlijk onmisbaar bij deze gehaktballetjes. Lingonberry is een bessensoort die heel veel in Scandinavie groeit. Je kunt bij IKEA kant-en-klare potten met jam van deze bessen kopen. Kom je voorlopig niet bij IKEA, dan kun je heel makkelijk zelf een cranberrycompote maken. Qua smaak ligt dit heel dicht bij de lingonberry. Je komt er wel uit denk ik. Geniet van dit wereldberoemde maaltje!

Ingrediënten voor 4 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10  personen

• 400 gram half-om-half gehakt
• 1 ei
• 25 gram broodkruim (panko of paneermeel kan ook)
• 75 ml melk
• 1 sjalot (of een kleine ui)
• 1 tl piment (evt. te vervangen door snufje nootmuskaat)
• Voor de roomsaus
• 250 ml runderbouillon
• 1 el bloem
• 100 ml melk
• 2 tl worcestersaus
• Voor de compote/jam
• kant-en-klare vossenbessenjam van de IKEA (lingonberry)
• Of:
• 250 gram cranberries (diepvries)
• 4 el suiker (of naar smaak)
• 1 kaneelstokje
• Extra nodig
• keukenmachine

Wat ga je doen

Let op! Je wijkt af van het aantal personen waarvoor ik dit recept ontwikkeld heb. De bereiding, kook- en oventijden kunnen hierdoor een beetje afwijken.

Snipper de sjalot. Meng het gehakt met het ei, broodkruim, melk, sjalot, piment, peper en zout. Doe dit in een keukenmachine en laat even draaien tot het gehakt fijn(er) van structuur is en de ingrediënten goed gemengd zijn. Als het gehakt nog te nat is, voeg je wat extra broodkruim toe. Vorm van het gehakt kleine balletjes ter grootte van een walnoot.

Als je zelf compote maakt: breng in een steelpannetje de cranberries met de suiker, het kaneelstokje en een beetje water aan de kook. Laat ongeveer 15 minuten pruttelen tot de cranberries helemaal zacht zijn en je een compote hebt. Proef of je de compote zo zoet genoeg vindt, voeg anders nog meer suiker toe.

Ondertussen ga je verder met het gehakt. Verhit een beetje olie of roomboter in een braadpan en bak op middelhoog vuur de gehaktballetjes aan alle kanten bruin. Draai dan het vuur laag en laat 10-15 minuten zachtjes bakken tot de gehaktballetjes helemaal gaar zijn. Haal de gehaktballetjes uit de pan en houdt warm onder aluminiumfolie.

Maak met een spatel de aanbaksels van het gehakt een beetje los. Voeg hier de bloem aan toe en vervolgens ook de bouillon, worcestersaus, melk, peper en zout. Roer goed. Laat een paar minuten koken tot de saus warm is en voldoende ingedikt. Is je saus erg dun, dan zet je het vuur hoger. Heb je juist te weinig saus, dan voeg je nog wat bouillon toe.

Serveer de Zweedse gehaktballetjes met de roomsaus en de vossenbessenjam of cranberrycompote. Lekker met aardappelpuree en groente naar keuze.

Tips

• Overgebleven cranberrycompote is heerlijk in de yoghurt.
• In plaats van melk kun je ook slagroom gebruiken in de roomsaus. Zo wordt hij nog rijker van smaak (maar ook minder gezond).